Szlabany stanowią optymalny sposób kontroli dostępu na teren zakładu przemysłowego lub parkingu, w szczególności gdy spodziewana jest duża liczba samochodów wjeżdżających i wyjeżdżających. Relatywnie krótki czas cyklu otwarcia i zamknięcia, zwłaszcza w porównaniu do standardowych rozwiązań bram automatycznych, oznacza większą przepustowość podczas wjazdu na teren obiektu. Natomiast pytanie brzmi: jak dobrać odpowiedni szlaban, który spełni oczekiwania inwestora?  

Zapora drogowa, na którą składają się napęd rogatkowy oraz drąg rogatkowy nosi nazwę rogatka. Jest to fachowe określenie dobrze znanego wszystkim szlabanu. Szlabany są stosowane wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z dużym ruchem samochodów, który musimy dodatkowo kontrolować. Są to m.in. wjazdy na tereny zakładów przemysłowych, centrów logistycznych, magazynów, parkingów, szpitali, instytucji samorządowych, wspólnot mieszkaniowych itd. Wyliczać można naprawdę długo. Szlabany mogą stanowić autonomicznie urządzenie lub być uzupełnieniem ogrodzenia, na przykład gdy kontrola za ich pomocą odbywa się w dzień, podczas gdy w nocy brama wjazdowa jest zamknięta.

Ze względu na swoją szybkość działania oraz nieskomplikowaną budowę, szlabany są najpowszechniej stosowanymi elementami kontroli dostępu na wjazdach i wyjazdach. Najważniejszym, z punktu widzenia trwałości całego rozwiązania, jest dobór mechanizmu w zależności od jego intensywności pracy. Należy oszacować jaka będzie liczna załączeń mechanizmu w jednostce czasu, która może być przedstawiona w liczbie cykli na godzinę lub w sprawności wyrażonej w procentach. Sprawność określa w jakim stopniu mechanizm może być obciążony, tj. sprawność 60% stanowi, że szlaban może pracować przez 6 minut z 10-minutowego okresu. Natomiast sprawność 100% określa możliwość pracy ciągłej (np. poprzez zastosowanie dodatkowego chłodzenia). 

Ważnym parametrem pod kątem odpowiedniego zabezpieczenia terenu jest długość ramienia szlabanu. Jest ona wprost zależna od szerokości zamykanej drogi. Należy jednak pamiętać, że im dłuższe jest ramię, tym większe siły działają na całą konstrukcję, a w tych mechanizm, szlabanu i powodują jego szybsze zużycie. Przy dłuższych ramionach należy stosować podpory końcowe, które amortyzują przeciążenia przy zatrzymywaniu ramienia podczas zamykania szlabanu. Warto zostawić też przejście dla pieszych o szerokości około metra, które ułatwi przechodzenie (jeśli jest dopuszczone) i dodatkowo odciąży mechanizm. W celu skrócenia długości ramienia warto jest zastosować dwa mniejsze szlabany umiejscowione na wyspie (głównie dla samochodów osobowych) lub po obu stronach drogi (gdy wymagane jest pozostawienie maksymalnie szerokiego wjazdu).

Szybkość otwierania stanowi istotny parametr, stanowiący o przepustowości danego stanowiska kontroli dostępu. Należy pamiętać, że przy zastosowaniach przy zakładach przemysłowych lub osiedlach w zupełności wystarczy podstawowy model szlabanu, który będzie się otwierać zdecydowanie szybciej od automatycznych bram przesuwnych i skrzydłowych. Natomiast w przypadku np. dużych parkingów lub centrów logistycznych o bardzo dużym natężeniu ruchu, konieczne może się okazać zastosowanie szlabanów szybkobieżnych, otwierających się w czasie około jednej sekundy.

Pod względem mechanicznym szlabany możemy podzielić na ręczne i automatyczne, a te z kolei ze względu na rodzaj napędu na elektromechaniczne i elektrohydrauliczne. Zapory ręczne są stosowane obecnie bardzo rzadko, jedynie na zakładach o bardzo małej rotacji pojazdów lub w miejscach bez dostępu energii elektrycznej. Napęd elektromechaniczny składa się z motoreduktora i przekładni, natomiast napęd elektrohydrauliczny to układ składający się z pompy hydraulicznej i siłowników. Napęd elektrohydrauliczny jest przystosowany do cięższych i dłuższych ramion, lecz wymaga też większych nakładów na konserwację i utrzymanie.

Szlabany można uzupełnić bogatą listą wyposażenia dodatkowego, na które mogą składać się między innymi:

1. przycisk otwierania – najprostszy i najbardziej niezawodny sposób otwierania, za pomocą przycisku połączonego przewodem ze szlabanem,
2. stacyjka kluczykowa – do otwierania szlabanu za pomocą klucza,
3. odbiornik radiowy – służący do otwierania bezprzewodowego za pomocą nadajników, potocznie zwanych pilotami,
4. czytniki zbliżeniowe  – pozwalające na otwieranie szlabanów za pomocą kart i breloków, które ułatwiają kontrolę osób wjeżdżających i wyjeżdżających,
5. czytniki zbliżeniowe dalekiego zasięgu – odczytują sygnał z odległości około metra, co eliminuje konieczność otwierania okna samochodu w celu zbliżenia karty lub breloka,
6. czytniki kodów – umożliwiają wpisywanie kodu,
7. pętle indukcyjne – są zamontowane pod nawierzchnia wjazdu i służą do zautomatyzowanego otwierania szlabanów w zależności od określonego typu pojazdów (można zestroić pętle np. tylko na samochody ciężarowe),
8. fotokomórki – podstawowe zabezpieczenie, które nie dopuści do zamknięcia szlabanu, gdy w jego świetle znajduje się pojazd (w przypadku samochodów ciężarowych warto jest stosować kilka linii fotokomórek, umieszczonym na różnych wysokościach oraz w zróżnicowanych odległościach),
9. lampy ostrzegawcze i semafory – sygnalizujące pracę mechanizmu i pozwalające na wjazd/wyjazd,
10. kasa – pobiera opłatę podczas wjazdu,
11. bileterka – drukuje bilet, który będzie opłacony w punkcie poboru opłat lub automacie rozliczeniowym,
12. automat rozliczeniowy – pozwala na zapłatę należności zależnej od czasu, który upłynął od wjazdu,
13. terminal wyjazdowy – otwiera szlaban po zeskanowaniu opłaconego biletu,
14. ramię przegubowe – stosowane pod zadaszeniem, gdy potrzebne jest długie ramię, które nie mogłoby się otworzyć bez kolizji ze stropem,
15. firanka – uniemożliwia przejście pod zamkniętym szlabanem,
16. zasilanie awaryjne akumulatorowe – pozwala za otwieranie i zamykanie szlabanu w przypadku braku w dostawie zasilania.

Lista dodatkowych akcesoriów jest otwarta i pozwala na idealne dopasowanie urządzenia do swoich potrzeb. Bardzo istotne jest natomiast prawidłowe zabezpieczenie, w szczególności szlabanów w pełni automatycznych, tak aby nie doszło do uszkodzenia mienia, a co gorsza zagrożenia dla zdrowia.

Artykuł pochodzi z czasopisma Nowoczesne Hale, ISSN 1899-8224.
www.nowoczesnehale.elamed.pl